REM slaap en het brein (populair wetenschappelijk blog voor Mindmints)

REM slaap en het brein

Vol trots vertelt Trump dat hij weinig slaapt. Dit sluit exact aan op de opvatting van wetenschappers in de 19e eeuw; zij dachten dat slaap een luie, nutteloze tijdsbesteding was. Toch zullen degenen die ooit een nachtje oversloegen met meer te maken hebben gehad dan alleen vermoeidheid. Een neurofysioloog legt ons uit hoe belangrijk slaap (en vooral de REM slaap) is. 

Weinig slaap maakt je vergeetachtig, minder scherp en soms angstig. Dit is waar het belang van REM slaap de hoek om komt kijken; het stadium dat ervoor zorgt dat je na een goede nachtrust er weer fris en fruitig tegenaan kunt.

De REM slaap: Rapid Eye Movements

Tijdens REM slaap ervaren we de meest levendige en avontuurlijke belevingen van de nacht. 80 procent van je dromen komt namelijk voor tijdens het ‘Rapid Eye Movements’ stadium. Het is het laatste deel van de cyclus die we per nacht 4 tot 6 keer (!) doorlopen. Maar, wat gebeurt er tijdens zo’n REM slaap?

Tijdens de REM slaap bewegen je ogen druk heen en weer onder je gesloten oogleden, je hart gaat sneller kloppen en je bloeddruk stijgt. De hersenactiviteit tijdens het stadium komt sterk overeen met de activiteit tijdens waak, maar je spieren zijn totaal verlamd. Dat is maar goed ook; stel je voor dat je acties in je dromen werkelijkheid worden en je ’s nachts wakker wordt terwijl je de nagels van de kat van de buren aan het lakken bent…

Zoals de maag eten verteert, zo verteert het brein gedachten

Waar zijn je hersenen zo druk mee bezig tijdens REM slaap? Zoals de maag eten verteert, zo verteert het brein gedachten. Een belangrijk agendapunt van je brein is namelijk het consolideren van je geheugen; opgedane ervaringen worden georganiseerd en gearchiveerd, emotionele gebeurtenissen worden verwerkt. Zodoende ontstaat er ruimte voor nieuwe ervaringen en wordt je hersencapaciteit weer vergroot. ‘s Nachts gebeurt de grote schoonmaak en de selectie van je herinneringen, kan je dus wel stellen. 

Neurofysioloog Eus van Someren van het Nederlandse Herseninstituut legt het uit aan de hand van een voorbeeld. Stel: je bent getuige van een ernstig ongeluk op een kruispunt. Slaap helpt je het cognitieve deel goed vast te leggen, zo onthoud je het mogelijke risico van een kruispunt, terwijl het emotionele gedeelte groot en deels wordt losgekoppeld. Anders zou je bij ieder kruispunt zweethandjes en knikkende knieën krijgen. Slaap helpt dus bij het vastleggen van de gebeurtenis en het reduceren van de bijbehorende (onnodige) emotionele lading. Bij weinig nachtrust gaat de loskoppeling van emotie en gebeurtenis mis. Dat verklaart waarom ernstig slaaptekort vaak samengaat met angststoornissen en depressie.

Minder dan 5 uur slaap vermindert het vermogen om nieuwe herinneringen aan te maken

Nog een reden om op tijd naar bed te gaan is het feit dat een nachtrust van minder dan 5 uur het vermogen om nieuwe herinneringen aan te maken, daalt met 40 (!) procent. Een goede versus een slechte nachtrust kan dus een enorm verschil maken. Niemand heeft zin om in de avond wéér de notulen door te moeten nemen omdat je hoofd er tijdens de meeting niet bij was. Met een goede nachtrust investeer je in de volgende dag en voorkom je onnodig werk.

Slaap geeft je creativiteit een boost

Naast het versterken van het geheugen ondersteunt REM slaap ook de integratie van eerder geconsolideerde ervaringen met nieuwe ervaringen. Deze associaties zijn van groot belang bij creativiteit. Wetenschappers toonden aan dat proefpersonen met voldoende REM slaap een significant beter probleemoplossend vermogen hadden dan proefpersonen zonder voldoende REM slaap. In combinatie met het feit dat het REM stadium langer duurt naarmate de nacht vordert, kan dat verklaren waarom mensen het meest creatief zijn net na het ontwaken. Op tijd beginnen met de planning van de dag is aanzienlijk effectiever dan uitstellen. Ook kan een goede powernap — bestaande uit een gehele slaapcyclus van ongeveer 90 minuten — ervoor zorgen dat je hersenen weer een creatieve start maken aan het einde van de middag, wijst onderzoek uit.

REM slaap is belangrijk voor je energie, geheugen, creativiteit, productiviteit en oplossend vermogen. Dit zijn essentiële ingrediënten voor een nuttig en duurzaam leven. Onderschat goede nachtrust dus niet en duik lekker op tijd in bed!